Kompleksowe działanie w walce z chorobą zwyrodnieniową stawów
Przez długi czas uważano, że chrząstka stawowa jest jak sznurowadło buta, które zużywa się z biegiem czasu. W związku z tym pacjenci cierpiący z powodu choroby zwyrodnieniowej stawów są skazani jedynie na farmakologię, jak zastrzyki z kwasu hialuronowego (często korzystne), silne leki przeciwbólowe (niestety nie korzystne) lub w najgorszym wypadku protezę.
Jeżeli jednak podejdziemy do naszego zdrowia bardziej kompleksowo możemy odwrócić efekt zużytego sznurowadła. Artroza to chroniczne zapalenie stawów. Efekt zatem przyniesie wyciszenie stanu zapalnego w organizmie. Nie mówimy tu o podaniu leków przeciwzapalnych, ale o zastosowaniu naturalnych metod takich jak odpowiednie zmiany w odżywianiu.
Choroba zwyrodnieniowa stawów nie jest tylko rezultatem zużycia chrząstki, ale wynika z problemów z komórką, która zajmuje się produkcją chrząstki, czyli chondrocytem. Jego funkcje to przetwarzanie kolagenu i proteoglikanów, czyli wielkich gąbek, które łagodzą uderzenia.
Kiedy chondrocyty zaczynają funkcjonować wadliwie przestają produkować nową chrząstkę a nawet niszczą tą wytworzoną przyczyniając się do rozwoju artrozy. Dlatego skutecznym sposobem leczenia choroby zwyrodnieniowej stawów jest unormowanie pracy chondrocytu, dostarczenie składników potrzebnych do budowy chrząstki oraz wyciszenie stanu zapalnego.
Budowa i funkcjonowanie stawu
W zdrowym stawie chrząstka jest gładka i błyszcząca, pełni rolę amortyzatora kości. Jest zanurzona w mazi, która ułatwia poruszanie się. Chrząstka składa się z kolagenu, który tworzy rusztowanie, nadając jej kształt. W nim znajdują się proteoglikany, które nadają elastyczność. Są one zbudowane z siarczanu chondroityny i siarczanu keratanu związanych z kwasem hialuronowym. Komórki chrzęstne – chondrocyty odnawiają chrząstkę produkując kolagen i proteoglikany.
W przypadku artrozy chondrocyt niszczy kolagen i proteoglikany nie będąc już w stanie wyprodukować ich na nowo. Staw poddany stanowi zapalnemu, bez chrząstki powoduje dolegliwości bólowe.
Jeżeli w przeszłości nastąpił uraz, szczątki stawu, które pojawiają się już przy pierwszym nadwyrężeniu przyciągają fagocyty (komórki żerne). Produkują one czynniki zapalne, takie jak interleukina-1 i TNF-alfa. W ten sposób chondrocyty są pobudzane do destrukcji chrząstki.
Dodatkowo wraz z wiekiem tkanki tracą swoją sprężystość.
Poza urazami w niektórych przypadkach istnieje podłoże genetyczne artrozy po 55 roku życia. Problem ten dotyczy 15-20% przypadków.
Nadmierna masa ciała również jest jedną z przyczyn nieprawidłowego funkcjonowania chrząstki, szczególnie w kolanie i biodrach. Chondrocyty reagują nie prawidłowo z powodu ucisku.
Dieta pomaga w zwalczaniu artrozy
Destrukcja chrząstki nie byłaby tak duża, gdyby chondrocyty zastępowały zniszczoną tkankę. Z powodu stanu zapalnego nie są zdolne do syntezy kolagenu i proteoglikanów.
Jak wyciszyć stan zapalny i dzięki temu przeciwdziałać artrozie? Pierwszy z elementów to zachowanie prawidłowej masy ciała. Należy zwrócić szczególną uwagę na obwód talii. Otyłość brzuszna stymuluje stan zapalny poprzez produkcję cytokin TNF- alfa.
Jeżeli występuje nadmiar tkanki tłuszczowej na brzuchu należy wdrożyć odpowiednie zmiany w diecie. Przede wszystkim niski indeks glikemiczny, ograniczenie skrobi i produktów mącznych w posiłkach. Wskazane jest też włączenie aktywności fizycznej dostosowanej do stanu zdrowia.
Jednocześnie poza dbaniem o właściwą masę ciała, należy zadbać o mięśnie poprzez aktywność fizyczną a także właściwą podaż białka w diecie, najlepiej z ryb, dobrej jakości drobiu, jaj i warzyw strączkowych.
Niektóre rodzaje tłuszczów dają początek stanowi zapalnemu. Chodzi o oleje takie jak słonecznikowy, kukurydziany, sojowy, z pestek winogron i margaryna. Lepiej zastąpić je olejem rzepakowym, oliwą z oliwek czy masłem klarowanym. Aby zwiększyć działanie przeciwzapalne olejów można dodać do nich zioła, np. rozmaryn, oregano, tymianek czy czosnek.
Działanie przeciwzapalne wywoła wprowadzenie do diety produktów bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3 takich jak: olej lniany, siemię lniane, orzechy włoskie i tłuste ryby. Niekiedy warto rozważyć dobrej jakości suplement omega-3.
Silnie przeciwzapalne działanie wykazują też przyprawy takie jak: kurkuma, cynamon, goździki, imbir, sumak, oregano, czosnek i kminek. Warto obficie używać ich w kuchni. Badania naukowe potwierdzają skuteczność zastosowania tych produktów w leczeniu artrozy (2,3,4).
Warto wprowadzić do jadłospisu także warzywa bogate w siarkę, takie jak cebula, czosnek, brokuł, kalafior, rzodkiewka, kalarepa, rzepa, brukselka, ryby, jaja i warzywa strączkowe. Włączenie ich do diety powoduje wzrost stężenia sulforafanu we krwi. Jest to składnik, który hamuje działanie enzymu inicjującego i pogłębiającego zwyrodnienie stawów.
Właściwą syntezę kolagenu zapewni podaż witaminy C w diecie. Dostarczą jej: papryka, szczególnie żółta, natka pietruszki, owoce jagodowe i cytrusowe.
Jakie jedzenie szkodzi stawom?
Wysokoprzetworzona żywność, fast food – dodatki zawarte w takich produktach oraz złej jakości tłuszcze stymulują stan zapalny w organizmie. Dodatkowo takie posiłki powodują wzrost masy ciała.
Mocna kawa, czarna herbata – powodują gorsze przyswajanie składników odżywczych
Cukier - powoduje utratę gęstości tkanki łącznej oraz zmienia strukturę kolagenu i może przyczynić się do jego niedoboru
Pomocne suplementy
Czarci pazur – to roślina o właściwościach przeciwzapalnych. Redukuje poziom cytokin, zmniejsza dolegliwości bólowe, hamuje aktywność enzymów niszczących chrząstkę.(5)
Kwas hialuronowy - dostępny w postaci doustnej i w formie zastrzyków. To składnik występujący w ludzkich tkankach, w tym także w tkankach chrzęstnych oraz w płynie maziowym. Jest jednym z głównych składników odpowiedzialnych za kondycję stawów. Kwas hialuronowy zmniejsza tarcia pomiędzy płaszczyznami chrząstek i chroni je przed uszkodzeniami.
Pokrzywa – zawiera czynniki przeciwzapalne, hamujące produkcję interleukiny. Szczególną skuteczność wykazuje w połączeniu z witaminą E i kwasami omega 3. Wyciąg z pokrzywy pomaga zmniejszyć ból oraz zredukować dawki leków. (6)
Omega 3 – kwasy omega 3. Jeżeli nie spożywamy dużej ilości tłustych ryb, najlepiej dostarczyć ich w formie suplementów. Działają przeciwzapalnie. Równoważą nadmierną ilość prozapalnych kwasów omega 6 pochodzących z naszej diety.
MSM (metylosulfonylometan) – składnik do syntezy aminokwasów siarkowych, a następnie syntezy białek i enzymów.
Podsumowując: jest ratunek dla osób cierpiących z powodu choroby zwyrodnieniowej stawów. Odpowiednio połączony program żywieniowy z ćwiczeniami i fizjoterapią mogą uchronić pacjentów przed bólem lub przynieść wyraźną ulgę.
Bibliografia:
